دولت جمهوری اسلامی ایران دارای وزارت خانه های متعددی بوده که هر یک برای خود وزیری داشته و به عنوان مدیر آن وزارت خانه فعالیت دارد. در این میان یکی از وزارت خانه ها وزارت بازرگانی نام دارد. این سازمان به توسعه و بهبود امکانات بازرگانی کشور
پرداخته و قوانین و مقرراتی در این زمینه تنظیم می کند تا رسیدن به اهداف
در مدت زمان کمتری صورت گیرد و این وزارت در سال ۱۳۹۰ با وزارت صنایع و
معادن ادغام شد.
پیش از انقلاب سال ۱۲۸۹ در دوره ناصرالدین شاه بوده که وزارت تجارت
تاسیس شد و وظیفه آن ایجاد ارتباطی بین تجار و بازرگان یک کشور بود تا امر
تجارت در شرایط بهتری صورت می گرفت. سال ۱۳۱۸ نام این وزارتخانه به پیشنهاد
فرهنسگتان ایران به وزارت بازرگانی
تغییر نام داده است که تا مدت ها با همان نام وزارت بازرگانی ادامه فعالیت
داد. سال ۱۳۵۳ در دوره پهلوی تصمیم گرفته شد تا وزارت اقتصاد را از وزارت
بازرگانی جدا ساخته و هریک به یک وزارت مستقلی تبدیل شوند. با این جدایی دو
وزارت خانه اقتصاد و بازرگانی در همان سال با حکم مجلس شورای ملی از
یکدیگر جدا و راه مستقلی را پیش گرفتند.
پس از انقلاب ساختار وزارت
بازرگانی تغییر نمود اگرچه در نام آن تغییری صورت نگرفت. البته در سال ۱۳۷۷
نیز باری دیگر شاهد تغییرات ساختاری و تشکیلاتی در این وزارت خانه بودیم
تا سمت و سویی متناسب با زمان داشته باشد.
البته سال ها بعد تفکیک هایی زیرمجموعه ای نیز انجام گرفت و وزارت خانه باری دیگر تغییراتی را شاهد بود.
با ادغام دو وزارت، وزارت صنعت و معدن و تجارت تشکیل شد. اگر بخواهیم به
برخی اهداف و سیاست گذاری های این وزارت بپردازیم باید به موارد زیر اشاره
کرد:
اهداف
- تنظیم و اجرای سیاست ها، خط مش‌ها و مقررات بازرگانی کشور بطور گسترده و همه جانبه.
- فراهم نمودن موجبات توسعه و بهبود امور بازرگانی کشور
وظایف سیاست گذاری
- تدوین سیاستهای پرداخت یارانه کشور با همکاری دستگاههای ذی‌ربط و
هماهنگی در تنظیم یارانه‌های مواد غذایی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش
پزشکی
- تنظیم ضوابط و مقررات صادرات و واردات سالانه کشور و نظارت بر اجرای آن.
- نظارت و حفظ تعادل بهای تولیدات داخلی و کالاهای وارده به کشور و بررسی شرایط تولید تا مرحله مصرف.
- اتخاذ تدابیر لازم و اصلاح مقررات مربوط به ورود و صدور کالا و خدمات در جهت تسهیل تجاری.
- تهیه و تنظیم و کنترل تراز تجاری کشور.
- تنظیم و اجرای سیاستها، خط مشی‌ها و مقررات بازرگانی کشور
وظایف برنامه ریزی
- اعمال نظارت‌های لازم بر اجرای سیاستها و برنامه‌های بازرگانی کشور در بعد بین‌المللی و منطقه‌ای.
- انجام وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران در رابطه با نمایندگی تام الاختیار تجاری ایران و عضویت در سازمان تجارت جهانی WTO.
- برنامه ریزی و اجرای برنامه‌های خرید و فروش محصولات کشاورزی به صورت
تضمینی با استفاده از بودجه عمومی، وجوه اداره شده یا تسهیلات بانکی.
- تنظیم بازار داخلی برای محصولات و کالاهای تولیدی و مصرفی و فراورده‌های کشاورزی و دامی.
- قبول عضویت و شرکت در سازمانها و مجامع بین‌المللی مربوط به امور بازرگانی.
- مطالعه و بررسی جهت تنظیم سیاستهای کلان تجاری درخصوص فراهم آوردن
زمینه مشارکت روزافزون در نظام تجارت چندجانبه و در سایر ترتیبات و موافقت
نامه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مربوط با همکاری سایر وزارتخانه‌ها و
سازمانهای ذی‌ربط.
- تهیه و تنظیم و ارائه آمار و اطلاعات نهایی واردات و صادرات کشور و
تجزیه و تحلیل لازم به منظور دست یابی به الگوی مناسب در زمینه صاد رات و
واردات کالا و خدمات.
وظایف هماهنگی و هدایت
- تنظیم بازار دام، طیور، گوشت و متفرعات آن در جهت حمایت از
تولیدکنندگان و مصرف کنندگان و ایجاد هماهنگی و اجرای سیاستهای ارشادی در
تولید، تبدیل و توزیع و بهبود کمی و کیفی آنها.
- رسیدگی و حل اختلاف ناشی از اجرای قانون و مقررات گمرکی.
- سیاستگزاری و برنامه ریزی در جهت تعیین اولویت نظارت و بازرسی به ویژه در برخورد با متخلفان.
- فراهم سازی زمینه‌های رقابت و جلوگیری از بروز انحصار در فعالیتهای
تامین و توزیع کالاهای اساسی به استثنای آن بخش از کالاهای اساسی که صرفاً
به بخش کالابرگی اختصاص دارد.
- حمایت از حقوق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان از طریق سیاستگزاری، نظارت
بر قیمت، استاندارد، نحوه توزیع و کیفیت کالا و خدمات وارداتی و ساخت داخل.
- ایجاد هماهنگی بین فعالیتها و خدمات مورد نیاز بازرگانی داخلی و خارجی کشور.
- اعمال مقررات گمرکی درباره معافیتها، ممنوعیتها، تشویق صادرات.
- نظارت بر واردات به موقع کالاهای اساسی، حساس و ضروری از طریق حضور
مؤثر در بازارهای جهانی و انعقاد قراردادهای مناسب و بهینه و ایجاد
هماهنگی‌های لازم.
- انجام وظایفی که براساس قوانین موضوعه کشور به عهده وزارتخانه گذاشته شده‌است.
- سیاستگزاری و برنامه ریزی در جهت نظارت بر امور مربوط به تخصیص ارز و گشایش اعتبار کالاهای مشمول زمان بندی گشایش اعتبارات.
با تمامی این تفاسیر وزارت بازرگانی یکی از وزارت خانه های مهم اقتصادی
بوده که با سازماندهی واحدهای بازرگانی و اعمال برنامه های اقتصادی تاثیر
بزرگی در اقتصاد یک کشور دارد.